Илғор Даражада Моделлаштириш
Фан тушунтириб ўтирмайди, фан изоҳлашдан ҳам йироқ, фан асосан моделларни яратади.
Жон Вон Нюман
Бундан буёғига энди мураккаб даражадаги жараёнларни BPMN орқали моделлаштиришга ўтамиз. Ҳаракат, ҳодиса ва шлюзлар ҳақида энди янада батафсилроқ сўз юритамиз. Биринчи чуқурроқ кирадиган масаламиз бу Қайта Ишлаш ва Такрорлаш.
Қайта Ишлаш ва Такрорлаш
Ўтган сафар биз бирор ҳаракатни қайтаришни XOR орқали бажарган эдик, энди эса янада соддалаштиришимиз мумкин. Яъни, суб-жараёнлар тушунчасидан фойдаланган ҳолда унинг олдига қайтариш стрелкасини қўямиз. Мисол учун, биз кўриб ўтган моделни олсак:
Янги шакли эса бундай кўринишда бўлади:
Параллель Такрорлаш
Тепадаги ҳолатда бир ҳаракат бир-неча марта такрорланади, лекин шундай ҳолатлар бўладики, бир-неча ҳаракат бир вақтда бир неча марта параллель равишда такрорланиши керак.
Мисол учун: Харид жараёнида, корхона бирор нима Харид қилишдан олдин барча етказиб берувчилардан нархларни олади, уларни солиштиради ва баҳолайди. Сўнг, энг яхши нарх танланади ва буюртма берилади. Буни модели қуйидаги кўринишга эга бўлади:
Буни содда ва такомиллашган даражага олиб чиқадиган бўлсак қуйидаги ўзгаришлар юз беради:
Бу ерда параллель такрорланиш ҳаракати уч вертикал чизиқлар орқали белгиланади. Иккинчи ўзгартирилган модель нафақат содда, балки динамик сифатга ҳам эгадир. Динамик сифатни тушунишимиз учун тепадаги эски чизмага эътибор берайлик, унда 5та етказиб берувчи учун 5та ҳаракат чизмага киритилган. Энди, агар етказиб берувчилар сони 20та бўлсачи? Унда 20та ҳаракат чизмага киритилади, ва кўриниш мураккаб ҳолатга келиб қолади. Шунинг учун ҳам илғор моделлаштиришдан фойдаланиш фойдалидир.
Қуйида ўзимиз кўриб ўтган Буюртмадан-тўловгача жараёнининг ўрганилган тушунчалардан фойдаланилган ҳолдаги илғор кўриниши тасвирланган:
Назоратсиз Такрорланиш
Айрим ҳолларда маълум бир шарт бажарилмагунича бир неча марта такрорланиши мумкин бўлган бир ёки ундан кўп ҳаракатлар тўпламини моделлаштиришга тўғри келади. Мисол учун, тасаввур қилинг Буюртмадан-тўловгача жараёнида буюртма берган мижоз ўз буюртмасининг статуси ҳақида ахборот олишни истаса. Бу иш мижознинг сотувчига хат жўнатиши билан бўлади ва мижоз буюртма бергандан то уни қўлга киритгунича бўлган даврда хоҳлаган пайтда сўраши мумкин. Ёки мижоз буюртмани қабул қилиб олгунича бўлган даврнинг хоҳлаган пайтида буюртмани бекор қилиши ҳам мумкин. Шунинг учун ҳам бу такрорланиш назоратсиздир, яъни маълум даврда ҳеч қандай тартибга эга бўлмаган ҳолда бажарилиши мумкин бўлган ҳаракатлар тўплами назоратсиз такрорланиш тушунчасига тўғри келади.
Бу ерда шарт Буюртмага тўлов қилиниши олинган, ва шу шарт бажарилгунига қадар суб-жараён ичидаги ҳар-қандай ҳаракат бажарилиши мумкин.
